31/7/12

Tι θέλει η ελληνική κοινωνία απ΄ τα πανεπιστήμιά της;


Ίσως το μείζον στην τριτοβάθμια εκπαίδευση είναι η απουσία κάποιας σαφούς προσδοκίας απ΄ τη μεριά της κοινωνίας, που να νοηματοδοτεί την ύπαρξή της.

Για παράδειγμα, παλιότερα υπήρχαν τα “Μάθε γράμματα να γίνεις άνθρωπος” ή το “Μάθε γράμματα να ξεφύγεις απ΄ το χωράφι ή απ΄ το χωριό”. Σήμερα δεν υπάρχει κάτι αντίστοιχο, πράγμα που παράγει μια βαθειά κρίση ταυτότητας.

Προσδοκίες υπήρξαν, αλλά μάλλον ταπεινών κινήτρων, που η λαϊκή σοφία δεν ενδιαφέρθηκε να συμπυκνώσει σε κάποια ρήση, όπως τις παραπάνω. Προσδοκία ήταν για παράδειγμα η περιφερειακή ανάπτυξη, μέσα από την πλημμυρίδα των μπαρ, καφέ, δωματίων και σουβλατζίδικων που παρήγαν και συντήρησαν τα χρόνια της κραιπάλης. Προσδοκία ήταν το τυπικό προσόν και το χώσιμο σε κάποια θέση στο δημόσιο. Προσδοκία, του πολιτικού συστήματος, ήταν η δημιουργια θερμοκοιτίδων κομματικών στελεχών.

Όλες οι προσδοκίες αυτές είναι πια μετέωρες αφού οι βασικές υποθέσεις πάνω στις οποίες δομήθηκαν απλά δεν ισχύουν. Το δημόσιο ως εργοδότης έκλεισε οριστικά τον κύκλο του, τα κόμματα εξουσίας, παρά τη συνεχιζόμενη και συστηματική καταλήστευση του δημόσιου χρήματος, αποδομούνται με σωρεία λιποταξιών ως αποτέλεσμα της έλλειψης πόρων για τους κομματικούς τους στρατούς. Τα σουβλατζίδικα και τα μπαρ κλείνουν με την ίδια ευκολία που άνοιξαν.

Ίσως λοιπόν η συγκυρία προσφέρει μια καλή ευκαιρία να ξαναμιλήσει ο “πελάτης” - κοινωνία και να πει τι επιτέλους θέλει από τα πανεπιστήμιά της.

Η κοινωνία πρέπει να δώσει το στίγμα. Η κοινωνία δεν μπορεί να απαντήσει τεχνικά ερωτήματα, όπως για παράδειγμα πόσους γιατρούς και πόσους δικηγόρους χρειάζεται η χώρα. Μπορεί όμως να αποφανθεί αν θα πρέπει να επενδύει στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση υποψηφίων που παίρνουν 5 ή 10 ή 15 στις εισαγωγικές εξετάσεις.

Το ακαδημαϊκό σύστημα βρίσκεται σε προχωρημένο αυτισμό και εσωστρέφεια. Γι΄ αυτό και πατώνει σε όλες τις λίστες αξιολόγησης. Δεν μπορεί να παράγει μόνο του άποψη για το τι πρέπει να γίνει. Το κόμματα εξουσίας είναι αποσβολωμένα από την αποσύνθεσή τους. Δεν μπορούν να παράγουν άποψη για το τι πρέπει να γίνει. Μόνο να αυτοαναιρούνται μπορούν σε σπασμωδικές κινήσεις όπως έκανε πρόσφατα η ΝΔ που ανάτρεψε αυτό που η ίδια λίγους μήνες πριν είχε ψηφίσει.

Η καλύτερη λύση είναι να ερωτηθεί η κοινωνία, αφού πρώτα προηγηθεί μια συζήτηση με ανταλλαγή απόψεων και κατάθεση στοιχείων. Η κοινωνία πρέπει να διατυπώσει τι επιτέλους προσδοκά. Πρακτικά δηλαδή, πόσους και ποιας ποιότητας θέλει να μορφώνει σε τριτοβάθμιο επίπεδο;

Τα πανεπιστημαικά ιδρύματα θα πρέπει να συμμορφωθούν με τη γνωμάτευση της κοινωνίας. Αν η κοινωνία πει “Παιδεία για όλους” θα πρέπει να ανοίξει νέα τμήματα για να παραλάβει τους “όλους” αναδιανέμοντας τους πόρους που υπάρχουν για την τριτοβάθμια εκπαίδευση. Αν η κοινωνία πει “Παιδεία για τους καλούς” και ορίσει φυσικά με νούμερα τους καλούς, να κλείσει όλα τα τμήματα που αποτυγχάνουν να προσελκύσουν τους “καλούς”. Μετά από μια αναγκαία και δίκαια περίοδο δυο ετών, όπου τα ιδρύματα θα πρέπει να επιχειρήσουν να ξεπεράσουν τον αυτισμό τους και να μιλήσουν με την κοινωνία, πείθοντάς την για τη σκοπιμότητα να τους στείλει τα παιδιά της να τα μορφώσει.

Η τριτοβάθμια εκπαίδευση δεν έχει πρόβλημα χρηματοδότησης. Υπάρχει σωρεία στατιστικών δεδομένων που διαψεύδουν μια τέτοια άποψη. Μόνο υστερόβουλοι, ανόητοι ή ομάδες που στρατηγικά επενδύουν στη διάλυση της χώρας λένε τέτοια πράγματα. Η τριτοβάθμια εκπαίδευση δεν έχει καν πρόβλημα στρατηγικής ή ανθρώπινου δυναμικού. Έχει πρόβλημα ταυτότητας και η κοινωνία πρέπει να πάρει τις ευθύνες της και, μέσα από δημοψήφισμα, να διατυπώσει τη σαφή κατεύθυνση και την προσδοκία της. 

Είναι η πιο κατάλληλη ώρα!