12/12/12

Γιατί ο εκσυγχρονιστικός χώρος στην Ελλάδα δυσκολεύεται να συμπορευτεί;

Στην Ελλάδα ο ιδεολογικός χώρος που ομνύει στον εκσυγχρονισμό και στην Ευρώπη παραμένει ιδιαίτερα καχεκτικός και κατακερματισμένος. Γιατί άραγε;

Τα εκσυγχρονιστικά κόμματα είναι ελκυστικά σε άτομα με σημαντικές εμπειρίες και ικανότητες. Στελέχη επιχειρήσεων, επιχειρηματίες, ελεύθεροι επαγγελματίες, επιστήμονες. Ο πολιτικός λόγος βγαίνει αβίαστα, είναι προέκταση των βιωμάτων και όχι ξύλινος και υστερόβουλος, όπως στα δύο φαυλοκρατικά κόμματα της μεταπολίτευσης, που σχεδιάστηκαν  για να εξυπηρετούν τις δικές τους ανάγκες σε βάρος της κοινωνίας. Ή όπως στα δογματικά κόμματα, που έχουν ροπή στο φανατισμό και στις ακρότητες, στον ανορθολογισμό και στην πίστη.

Όμως, η εμπλοκή των εκσυγχρονιστών με την πολιτική συνεπάγεται συνήθως μεγάλο προσωπικό κόστος (opportunity cost). Ενώ τα φαυλοκρατικά και τα δογματικά κόμματα δομούνται εύκολα γύρω από το “συμφέρον” και το “δόγμα - πίστη” αντίστοιχα, χωρίς κανένα ουσιαστικό διακύβευμα, τα στελέχη των εκσυγχρονιστικών κομμάτων τους βρίσκονται από την πρώτη στιγμή υπό την επήρεια δυο βαθιά συγκρουσιακών τάσεων:

  • της προσφοράς στους άλλους (ανιδιοτέλεια),
  • της προσφοράς στην εαυτό τους, για ανάκτηση του μεγάλου κόστους ευκαιρίας της εμπλοκής τους.

Το σημαντικό προσωπικό κόστος βρίσκεται έτσι σε συνεχή αντιπαράθεση με το αίσθημα της ανιδιοτέλειας. Και η αντίθεση αυτή είναι που γεννά τις πάρα πολλές ατζέντες και τις συνεχείς συγκρούσεις.

Η ίδια αυτή αντίθεση, αν αφεθεί στη μοίρα της και δεν οριοθετηθεί, θα είναι ακόμη πιο επικίνδυνη, σε περίπτωση που ο εκσυγχρονισμός αποκτήσει τελικά υπόσταση και εκπροσωπηθεί στη Βουλή. Αν οι εκσυγχρονιστές δεν οριοθετήσουν αυστηρά την πολιτική δραστηριότητα των στελεχών τους και την αφήσουν να κατακλύσει όλο τους τον παραγωγικό χρόνο μοιραία θα εκφυλιστούν. Η πολιτική θα γίνει σταδιακά στοιχείο βιοπορισμού. Θα γίνουν και αυτοί ανεπάγγελτοι επαγγελματίες της πολιτικής. Σε τι θα διαφέρουν τότε από το ΠΑΣΟΚ και τη ΝΔ;

Ασφαλώς δεν αναζητάει κανείς λύσεις που βασίζονται σε μηδενική προσωπική φιλοδοξία. Είναι όμως μείζον θέμα για το χώρο του εκσυγχρονισμού να θεσμοθετήσει με σαφήνεια και αυστηρότητα το δέον μείγμα φιλοδοξίας και ανιδιοτέλειας. Για παράδειγμα:
  • Αυστηρά περιορισμένος χρόνος εμπλοκής ΟΛΩΝ των μελών με όργανα, θέσεις, κ.λπ. Μία θητεία αυστηρά (4 χρόνια max) στη βουλή κ.λπ. Οκτώ χρόνια max η θέση του Προέδρου. Αυτό 
    • θα προφυλάξει τους ίδιους από την αναπόφευκτη τροχιά εκφυλισμού αλλά και 
    • θα δώσει διέξοδο στο στοιχείο της φιλοδοξίας και των άλλων μελών του εκσυγχρονιστικού φορέα
  • Ύπαρξη μιας εποπτικής ομάδας, με μέλη υψηλού κύρους, που θα έχουν αποποιηθεί κάθε προοπτική υποψηφιότητας για θέσεις βουλευτή, ευρωβουλευτή, κ.λπ. Η ομάδα θα έχει ως στόχο 
    • την άσκηση εποπτείας στην ευαίσθητη ισορροπία ανιδιοτέλειας και φιλοδοξίας μέσα στο κόμμα
    • την εμπέδωση ενός διακριτού παραδείγματος ανιδιοτέλειας
Όταν ο Ραχόι στην Ισπανία, ήδη καθιέρωσε το μέγιστο αριθμό δύο βουλευτικών θητειών, στη δική μας χώρα, που ο χώρος με ευρωπαϊκή ατζέντα ακόμη αναζητεί βηματισμό, η ανιδιοτέλεια που θα χρειαστεί είναι ακόμη κρισιμότερη και πρέπει να διαφυλαχθεί θεσμικά ως κόρη οφθαλμού.