10/8/14

Ο Αύγουστος πριν έναν αιώνα

Πριν 100 χρόνια, αυτές τις μέρες, ο Α΄ παγκόσμιος πόλεμος έμπαινε πια σε ανεξέλεγκτη τροχιά που θα οδηγούσε στην πιο βάρβαρη συμπλοκή όλων των εποχών με 9.7 εκ. νεκρούς, ανυπολόγιστες καταστροφές και τη βέβαιη επώαση της τελικής βαρβαρότητας του Β΄ παγκοσμίου πολέμου.

Με βεβαιότητα δεν μπορεί κανείς να πει τι ήταν αυτό που οδήγησε σε αυτή την παραφροσύνη έστω και αν το πρώτο βήμα το έκαναν οι δυνάμεις του άξονα. Ο καθηγητής ιστορίας του Κέιμπριτζ, Κ. Κλαρκ, στο βιβλίο του Sleepwalkers μιλάει για μαζική παράκρουση, ένα απόλυτο παραλογισμό και μια τεράστια ευθύνη όλων, συνολικά, των ηγέτιδων τάξεων όλων ανεξαιρέτως των μεγάλων δυνάμεων της Ευρώπης. Αξίζει ακόμη να σημειωθεί η σπάνιας ακρίβειας πρόβλεψη του στενού συνεργάτη του Μαρξ, Φ. Ένγκελς, όταν ήδη απ΄ το 1887 μιλούσε για πλήρη αναντιστοιχία των παραγωγικών σχέσεων και δυνάμεων και έναν επερχόμενο πρωτάκουστο πόλεμο, που όμοιό δεν ξανάχε δει ο άνθρωπος, προβλέποντας μάλιστα με θαυμαστή ακρίβεια τον αριθμό των θυμάτων (eight to ten million soldiers will slaughter each other and strip Europe bare as no swarm of locusts has ever done before). Άποψη που φαίνεται να δικαιώθηκε αφού Τσάροι, Αψβούργοι και Οθωμανοί ήταν ασφαλώς τελείως ανίκανοι να διαχειριστούν τον καλπασμό της βιομηχανικής και τεχνολογικής επανάστασης και οδηγήθηκαν στον πλήρη αφανισμό τους από τον ιστορικό χάρτη.

Μακάρι να έχουμε πάρει το μήνυμα. Μακάρι, ποτέ πια εκατόμβες θυμάτων να μην καταχωρίζονται, έτσι απλά, ως “ουδέν νεώτερον από το δυτικό μέτωπον”. Ας μην υποτιμήσουμε όμως ποτέ τη δύναμη και τη μαγνητική έλξη που ασκεί το παράλογο, όπως το προσδιόρισε ο Σ. Φρόυντ στο μνημειώδες γράμμα που απηύθυνε, το 1914, στο συνάδελφο και φίλο του, Φ.Φ Έιντεν. Ζει και βασιλεύει στη γειτονιά μας, όπως ηγεμονεύει και στην ελληνική πολιτική σκηνή.